«Για τα δεμένα χέρια σου, που έχειςόσους πολλούς αιώνες σε γνωρίζω,
σε λέω γυναίκα.
Σε λέω γυναίκα
γιατί είσαι αιχμάλωτη»
(ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΩΣ, Κικής Δημουλά)
Παντού στον κόσμο οι γυναίκες βιώνουν βάναυσες προσβολές της αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων τους. Στη Ρουάντα, το Νταρφούρ, το Κονγκό, τη Βοσνία και αλλού οι μαζικοί και συστηματικοί βιασμοί γυναικών χρησιμοποιήθηκαν ως μέσο πολέμου και εθνοκάθαρσης. Στις περισσότερες χώρες της Αφρικής και σε κάποιες της Ασίας οι γυναίκες υφίστανται ακρωτηριασμό των σεξουαλικών τους οργάνων. Στο Αφγανιστάν οι Ταλιμπάν απαγορεύουν τη συμμετοχή των γυναικών στη δημόσια ζωή, την ελευθερία τους σε έκφραση και κίνηση και την πρόσβασή τους στην εκπαίδευση και στις υπηρεσίες υγείας. Στην Τσετσενία οι γυναίκες υποχρεώνονται να «ντύνονται κατάλληλα» και να φορούν μαντήλι στο κεφάλι σε δημόσιους χώρους. Σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης χιλιάδες πέφτουν θύματα εμπορίας προσώπων και καταναγκαστικής πορνείας. Στη Λατινική Αμερική πολλές δολοφονούνται εξαιτίας του οργανωμένου εγκλήματος και της μη εξάρθρωσης των παράνομων «σωμάτων ασφαλειας». Στη Νικαράγουα απαγορεύεται πλήρως η άμβλωση, ακόμη και στις περιπτώσεις που κινδυνεύει η ζωή της εγκύου ή η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού. Η Αγγλία και η Ισπανία συμπεριλαμβάνονται στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά γυναικών που κακοποιούνται ή δολοφονούνται από τους συντρόφους τους.
Οι γυναίκες που αμφισβητούν τους επικρατούντες νόμους και κανόνες αναπόφευκτα συγκρούονται με τις εκάστοτε εξουσίες και τις πλείστες φορές πληρώνουν την ανυπακοή τους, ακόμη και με την ίδια τους τη ζωή. Στην Κύπρο, η Oxana Rantseva, η οποία διέφυγε από το καμπαρέ στο οποίο εξαναγκαζόταν να εκπορνεύεται κι εντοπίστηκε στη συνέχεια από τους «εργοδότες» της, βρέθηκε νεκρή έχοντας πέσει απ’ το μπαλκόνι του διαμερίσματος στο οποίο την είχαν κλειδώσει. Στην Ελλάδα η συνδικαλίστρια Κωνσταντίνα Κούνεβα, η οποία διεκδικούσε καλύτερες συνθήκες εργασίας για τις καθαρίστριες, δέχτηκε επίθεση από δύο άντρες που την περιέλουσαν με βιτριόλι. Στο Ιράκ, η Rand ‘Abd al-Qader δολοφονήθηκε από τον πατέρα της και τους δύο αδελφούς της επειδή είχε φιλική σχέση με Βρετανό στρατιώτη που έδρευε στην περιοχή. Η μητέρα της, Leila Hussein, η οποία κατήγγειλε το σύζυγό της και εγκατέλειψε το σπίτι τους, βρέθηκε δολοφονημένη ένα μήνα αργότερα. Στο Σουδάν, η δημοσιογράφος Lubna Ahmed al-Hussein αντιμετωπίζει κατηγορίες για «προσβολή της δημόσιας αιδούς μέσω της ένδυσης με μη ευπρεπή ρούχα» που τιμωρείται με μαστίγωση, επειδή εμφανίστηκε δημόσια φορώντας παντελόνι. Την ίδια στιγμή, στις δυτικού τύπου κοινωνίες οι γυναίκες έχουν αρχίσει να υποψιάζονται πως η τόσο δύσκολα κατακτημένη χειραφέτησή τους, τους στοίχισε κάτι από την ξεχωριστή ταυτότητά τους: την ευαισθησία τους.
Πριν από ένα περίπου χρόνο συνάντησα μια γυναίκα, γύρω στα πενήντα, Γαλλίδα που ζούσε τα τελευταία 25 χρόνια στις Βρυξέλες και εργαζόταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε υψηλόβαθμη θέση. Φορούσε ένα λιτό φόρεμα λινό και βραχιόλια στα χέρια κι ήταν άβαφη. Δεν ήταν όμορφη, αλλά, συμφιλιωμένη με το χρόνο και τον εαυτό της κι απελευθερωμένη από νευρωτικές εμμονές εντυπωσιασμού, απέπνεε μια γλυκιά θηλυκότητα. Μιλούσε σιγανά κι αργά, χωρίς χειρονομίες. Κάπνιζε. «Έχω μια κόρη,» μου είπε «αλλά δεν παντρεύτηκα ποτέ – δεν το έκανα από επιλογή, απλώς έτσι έτυχε. Και στη δουλειά μου, ναι, κέρδισα πολλά. Αλλά για εμάς τις γυναίκες το ζήτημα δεν είναι πού φτάσαμε, αλλά τι αντίτιμο καταβάλαμε για να φτάσουμε ως εκεί.»
(Το εικονιζόμενο άγαλμα γυναίκας βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα)
ανατρίσιασα που θκιάβαζα τα γεγονότα. εν τα χωρεί ο νους μου...
ΑπάντησηΔιαγραφήστην Κύπρο πολλές είτε φιμώνονται, είτε ενσωματώνοντας τη συγκρουση, αρρωσταίνουν.
ΑπάντησηΔιαγραφήτουλάχιστον αυτές είναι οι κύριες καταλήξεις μιας συνηθισμένης ζωής όταν είσαι γυναίκα.
Είναι αμέτρητα αυτά που "δεν τα χωρά ο νους μας". Και είναι τόσα πολλά που μας κάνουν συχνά να γυρνάμε το κεφάλι αλλού γιατί δεν αντέχουμε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕξαίρετο το ιστολόγιο σας, τα κειμενά σας, η "διάθεση" που αποπνέουν.
Συγχαρητήρια :-)
Poli sostes oi skepseis sou kai poli alithinos o tropos pou ta antilamvanese. Giauto akrivos to logo niotho oti tis stamatas sto meso, tha ithela poli na diavaso ti skeftese ena vima parakato, ti mporoume na kanoume apo do kai mpros...
ΑπάντησηΔιαγραφή@Ανώνυμος: Με παίδεψε πολύ η ερώτησή σου, αλλά δεν έχω απάντηση. Η αλήθεια είναι πως πολύ πιο εύκολα καταγράφουμε και κατανοούμε την πραγματικότητα, παρά ξέρουμε πως να την αλλάξουμε... Ίσως γιατί δεν υπάρχουν απλές κι εύκολες λύσεις, ίσως γιατί για το βήμα παρακάτω εσύ κι εγώ δεν αρκούμε, ίσως γιατί δεν θελήσαμε να δοκιμάσουμε... Δεν ξέρω... Θα το σκεφτώ και θα επανέλθω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑιχμάλωτη; η γυναίκα για την Κ.Δημουλά. Δεν θεωρείται απαξιωτική η έννοια, αντίθετα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΥποθέτω ότι προϋποθέτει ένα πόλεμο μεταξύ των δύο φύλων ο οποίος κρίθηκε στην Ομηρική εποχή οπότε κρίθηκε υπέρ της πατριαρχίας.
Οι μάχες δεν τελειώνουν ποτέ αλλά σε ένα διάλογο διακρίνει κανείς την τακτική απτήν στρατηγική.
Αρα, μπορεί να ξεχωρίζει ο λόγος που αποσκοπεί στην ανατροπή της πατριαρχίας απτήν μητριαρχία απτόν λόγο τού σεβασμού της ως αιχμαλώτου.
Αγαπητή Νάσια ως ο 2ος ανώνυμος, για λόγους τεχνικούς, υπογράφω αυτή τη φορά το 2ο σχόλιο μου.
ΑπάντησηΔιαγραφή.
Αν αντικατασταθεί η λέξη γυναίκα με την λέξη άνδρας, η πραγματικότητα αλλά και η μεροληψία παραμένει η ίδια.
Νάσια, πολύ η ενδιαφέρουσα τροπή που παίρνει η συζήτηση με αφορμή το κείμενο σου για τη γυναίκα και τις αναφορές στην ποίηση της Δημουλά. Τούτο δείχνει ότι η γραφή σου κουβαλά ποιητική ένταση, διάρκεια, ευαισθησία και πολλά ερωτηματικά. Αφορμή για τα σχόλια μου οι δύο πρόσφατες αναφορές στους διάχυτους συμβολισμούς που εκπέμπει η ποίηση της σε σχέση με τη θέση της γυναίκας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτα αγάλματα, ως πολυσήμαντα σύμβολα γυναικείων ρόλων, καταφεύγει συχνά η Δημουλά. Τα αντιμετωπίζει μάλλον ως αφορμές προβληματισμού, ως σύμβολα γυναικείων ρόλων και ως φορείς ψυχολογικής φόρτισης που σκέφτονται και εκφράζονται εμφορούμενοι απο το συναίσθημα. Συχνά μοιάζουν με θύματα που δέχονται αδιαμαρτύρητα-σχεδόν μοιρολατρικά- αυτό που η κοινωνία έχει ήδη προαποφασίσει γι αυτά.
Σ΄ένα της ποίημα («Υπο Φθινόπωρον» σκηνή σε πάρκο με άγαλμα , Επί τα ίχνη) το άγαλμα εκπροσωπεί τις γυναίκες που έχουν γευθεί ελάχιστα την εγρήγορση που απαιτεί η καθημερινή ζωή- « γυναίκα μαρμάρινη/ πλαγιασμένη και εξέχουσα/λίγο του βάθρου»- που παρατηρεί με την αφηγήτρια ένα παιδί με σκισμένη μπλούζα να κοιμάται στον ίσκιο της ανίας της. Καθώς το παρατηρεί παίρνει μια ιδέα από τη φθορά των πραγμάτων, από το στιγμιαίο του χρόνου.
Η ποιήτρια συναντά ένα άλλο γυναικείο άγαλμα « γωνία Κοδριγκτώνος και Κυψέλης, σ΄ενός σπιτιού τον κήπο»(«Ορισμοί», επί τα ιχνη»). Ενώ για πολλούς το άγαλμα αυτό είναι ανάμνηση ενός προηγούμενου ένδοξου ρόλου των θεών, για την ποιήτρια είναι μια συντροφιά για συζήτηση, μια παρέα γιατί και οι δυο τους είναι φθινοπωρινές, κουβαλάνε κάτι από τη μελαγχολία του φθινοπώρου « που υπερασπίζεται πολύ τ΄αγάλματα/και κάποιους φθινοπωρινούς ανθρώπους». Έχουν δε μια κοινή μοίρα αφού «στο βάθος, πίσω ακριβώς και απ΄ τις δύο» φαίνεται η μοναξιά που εξισώνει τους ανθρώπους με τ΄αγάλματα.
Για το υπέροχο ποίημα που παραθέτεις στο κείμενο σου θα μπορούσε να ειπωθεί ότι τούτο το άγαλμα γυναίκας με τα δεμένα χέρια αντιμετωπίζεται ως το σύμβολο κάθε είδους καταπίεσης και αιχμαλωσίας που έχουν υποστεί και εξακολουθούν να υφίστανται οι γυναίκες στην πορεία των αιώνων που τις κάνει αδύναμες, να μην μπορούν «ούτε μια βροχή να ζυγίσουν στο χέρι τους, ούτε μια ελαφριά μαργαρίτα», επειδή τα χέρια τους είναι δεμένα και το μόνο που τους επιτρέπεται είναι να κυοφορούν, να γεννούν και να ανατρέφουν υγιή παιδιά. Ίσως, γι αυτό η Δημουλά δεν ονομάζει το άγαλμα κατευθείαν άγαλμα, αλλά το προσφωνεί κατευθείαν «γυναίκα».
Ευχήν Οδυσσεί
ΑπάντησηΔιαγραφή