Σάββατο 5 Δεκεμβρίου 2009

Αλήθειες που φέρνουν πανικό

Δεν μου αρέσουν οι επετειακές αναφορές. Η μνήμη που οριοθετείται και συρρικνώνεται σε μια τυπική και τυποποιημένη επανάληψη. Κι έτσι χάνει τη δυναμική της, τη δυνατότητά της να επηρεάζει συνειδήσεις, να τις κινητοποιεί, να τις εμπνέει και να τις προτρέπει κάθε μέρα να αλλάξουν την επόμενη. Γι αυτό και στέκω καχύποπτη απέναντι στις επετείους: Πιο πολύ μου φαίνονται να λειτουργούν ως άλλοθι γι αυτά που δεν μάθαμε, γι αυτά που δεν έχουμε πετύχει και γι αυτά που δεν θα κάνουμε καλύτερα.

Πιστεύω, όμως, στις συμπτώσεις. Στο τυχαίο, που όπως λέει ο Κούντερα, μπορεί να ερμηνευθεί ως μήνυμα. Κι έτσι έχω κολλήσει στο ότι η ημερομηνία της δολοφονίας του Αλέξη Γρηγορόπουλου συμπίπτει με εκείνη του θανάτου του Παύλου Σιδηρόπουλου. Πως το παιδί σκοτώθηκε την ίδια μέρα που έφυγε ο πρίγκηπας.

Ο απροσάρμοστος πρίγκηπας που έκανε ροκ κι ένα θρασύ πάτημα στη σκηνή, που όμοιό του δεν αντάμωσε άλλο η Ελλάδα απ’ τον καιρό των ρεμπετών, την αλήθεια. Όχι την αλήθεια των σαλονιών, των γραφείων, των κουστουμιών, των συναλλαγών, των εξουσιών, των νόμιμων ερώτων, των ψεύτικων οργασμών, των ανεκτών συναισθημάτων, των ανέφελων διαδρομών, των καθωσπρέπει συνηθειών, των τακτοποιημένων ζωών. Όχι τη βολική, την εύκολη, την ανώδυνη αλήθεια. Την αποστειρωμένη. Την πασπαλισμένη με λουκουμόσκονη, που λέει κι ο Άσιμος. Όχι αυτήν.

Την άλλη αλήθεια. Την αλήθεια του πάντα πιωμένου κι άνεργου, του ωραίου του Μπάμπη του Φλου. Την αλήθεια του Γέρου Μαθιού, που ζει μοναχός σαν άγιος σωστός. Της Κ. με τη φωνή της κλεισμένη στο ψυγείο και τις αλήθειες της να κείτονται στο πάτωμα νεκρές. Της Άννας που βλέπει την Αθήνα τρελή, τη νύχτα ολοφώτιστη, τη μέρα σκοτεινή. Του Αλί που ματώνει για μας και του Λευτέρη που τον εκλείσαν φυλακή. Την αλήθεια του χαρμάνη κι άφραγκου. Που τον λένε αλήτη και, γελώντας, μαλλιά. Την αλήθεια των σοβαρών κλόουν, που μέσα στα δημόσια σκοτεινά ψυχιατρεία συλλαβίζουν την αλφαβήτα της κραυγής. Των ηρώων του τρόμου, που ‘ναι ένοχοι για κάποια αιτία που δεν την έμαθαν ποτέ. Των κορμιών που ξέρουν πως η αλήθεια είν’ εκεί που η μοναξιά τους τον καθρέφτη κοιτά. Των χαμένων που ψάχνουν στα τυφλά για λίγη ηδονή. Με το φόβο πίσω απ’ το κάθε τους φιλί. Την αλήθεια των ξέμπαρκων θεών που χάσανε το πλοίο. Αυτών που κλατάρουν, δεν αντέχουν πια, τα φτύνουν όλα κι όπου γουστάρουν πάνε. Που σαν παλιά καράβια τρίζουν και βάζουν πλώρη για το πουθενά. Που σκοραρίζουν το θάνατο. Σ’ ένα μονόδρομο αγωνίας, μ’ ένα φιξάκι που γίνεται ολόκληρή τους η ζωή. Αυτών, που όταν οι άλλοι μιλάνε, μαθαίνουν πώς να ψηλαφίζουν τη σιωπή. Ρωτάνε: «Δεν το βλέπεις πως φοβάμαι το σκοτάδι στο κενό, για ποια επανάσταση μιλάμε που προσπαθώ όρθιος να σταθώ;» Κι απαντάνε: «Παυλάκη γύρω σου σωπαίνουν, τους φτάνει που ανασαίνουν, τι ζητάς...»

Ίσως οι συνειρμοί μου να είναι αυθαίρετοι, οι συσχετισμοί μου παρακινδυνευμένοι.

Αλλά, 6 του Δεκέμβρη νιώθω σαν να 'δωσαν ραντεβού οι "απροσάρμοστοι" του πρίγκηπα και του παιδιού. Λες κι όπως ο Παύλος ρόκαρε με τη φωνή όσων έμεναν πληγωμένοι, τσαλακωμένοι κι εξευτελισμένοι στο περιθώριο, έτσι κι η δολοφονία του Αλέξη έγινε η κραυγή αυτών των ίδιων, που δεν χώρεσαν στις μονόπλευρες αλήθειες των υποκριτικών καιρών. Και φανέρωσε μιαν άλλη, πιο κοφτερή, πιο σκοτεινή, πιο επικίνδυνη, πιο αληθινή αλήθεια. Που κρύβει θυμό κι ευαισθησία και μοναξιά κι αξιοπρέπεια κι απελπισία. Κι όνειρα. Που δεν τους δίνουν χώμα να ανθίσουν ή θάλασσα να ξεπλυθούν. Και γίνονται οργή κι ορμή. Και γίνονται αντίδραση και βία. Και γίνονται καταστροφή.

Σαν επαλήθευση εξίσωσης: Η αλήθεια του κόσμου όταν δεν χτίζεται στις αλήθειες όλων είναι καταδικασμένη να καταρρεύσει στο βάρος τους.

(Ο τίτλος κι οι στίχοι που φτιάχνουν την τέταρτη παράγραφο είναι δανεισμένοι απ' τον Παύλο. Το installation "The listerning array" είναι των Megan and Murray McMillan)

10 σχόλια:

  1. Nasia mou mpravo sou, den stamatas na me ekpliseis! exeis kati poli spoudaio pano sou.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. «Δεν το βλέπεις πως φοβάμαι το σκοτάδι στο κενό, για ποια επανάσταση μιλάμε που προσπαθώ όρθιος να σταθώ;
    Na pou etsi, xoris na to katalaveis, dineis apantiseis sta euloga erotimata pou mas apasxoloun. Emena mou exeis dosei mia apantisi sto giati oi perissoteroi neoi 'den exoun tipota na prosferoun pia'. Mas exoune kopsei tin fora, ta ftera kai to kiriotero pisteuo s'auti ti zoi, tin elpida-pou dinei energeia, dimiourgei orama, exelisei kai pollaplasiazei tis idees, kinei ta nimata, dimiourga, mas dinei pnoi.
    Kali sou mera.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. "Υπερασπίσου το παιδί
    γιατί αν γλιτώσει το παιδί
    υπάρχει ελπίδα"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Τα μηνύματα των επετείων είναι πάντα δυσανάγνωστα, θολά και αβέβαια. Τις περισσότερες μάλιστα φορές παρουσιάζονται με τόσο υποβλητικό και μυθικό τρόπο που συσκοτίζουν τις αιτίες ενός γεγονότος και δεν απαντούν καθόλου σε επίκαιρες απορίες. Το κείμενο σου είναι εξαιρετικό επειδή κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση. Ψηλαφώντας τις πολλαπλές και ξεχασμένες εκδοχές της νεανικής εξέγερσης του περασμένου Δεκέμβρη, με τον πολύ γόνιμο συσχετισμό της με τη μουσική του Σιδηρόπουλου και την ποίηση της Γώγου, αναδεικνύεις τα ουσιώδη. Ότι δηλαδή οι σφαίρες που σκότωσαν ένα νέο παιδί ήταν η τιμωρία του για την παρουσία του στα Εξάρχεια, το χώρο της ανυπακοής.

    Στέκομαι ιδιαίτερα στον Παύλο και στη Γώγου οι οποίοι απέδειξαν ότι είναι κατά βάση οι ασκεπείς άνθρωποι της τέχνης που δίδουν, σε δύσκολες εποχές, διεξόδους στη λαική οργή και ξορκίζουν τους εφιάλτες των νέων ανθρώπων.

    Πάντως, και οι δύο αντιπροσώπευαν ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας που δεν αφομοίωσε το ιδεολογικό vertigo μιας ολόκληρης εποχής που χαρακτηρίστηκε απο τη συνειδησιακή κατασκευή της μικροαστικής τάξης, τη διάψευση υποσχέσεων, την υποκρισία, την κοινωνική αδικία. Περιχαρακώθηκαν σε μια αξιοπρεπή μοναχικότητα και συνέχισαν, μέσω της τέχνης, την αντίσταση στο φτηνό, το χυδαίο και το εύκολο. Μαζί τους και ο Άσιμος. Όλοι ανθρώπινοι, τρυφεροί μέσα στο τραγικό τους μεγαλείο. Εναντιώθηκαν σε όσους θεωρούσαν υπεύθυνους για τον αφοπλισμό της νέας γενιάς. Σπάραζαν μέχρι τέλους γιατί πολλοί από αυτούς ήταν παλιοί συνοδοιπόροι τους(Χρυσοχοίδηδες κλπ κλπ).

    Οι πολιτικές και προσωπικές διαδρομές του Παύλου, της Κατερίνας και του Νικόλα έχουν επίσης κάτι εξαιρετικά επίκαιρο. Το υπαινίσσονται Νάσια όλα τα κείμενα σου. Ότι δηλαδή το να πορεύεται κανείς παρέα με τα εσωτερικά αδιέξοδα και τις αναζητήσεις του με σκοπό να τα κάνει λόγο και τέχνη είναι μορφή πολιτικού αγώνα και καθόλου παραίτηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. εγω σαν αρκετα μεγαλυτερη σας -η γενια του Πανουση ,΄διχως κατοχη και πεινα χωρις ρετσινα΄-θαθελα να σας μεταφερω αυτο που εχω ζησει στην εποχη μετα το Πολυτεχνειο.στην αρχη οι διαδηλωσεις ειχαν το μενος και το παθος -αποηχο του γεγονοτος -δεν αργησαν να καπελωθουν απο τις οργανωσεις αφηνωντας απεξω τις μειοψηφιες καθε χρονος που περνουσε ξεθωριαζε το αιμα των παιδιων και ανθουσε η αντιληψη του καθηκοντος μεχρι που στο τελος πηρε την μορφη καταθεσης στεφανου. αναμεσα στους διαδηλωτες δεν ελλειπαν τα πασατεμπο το μαλλι τηςγριας και καθε τι πανηγυρτζιδικο.ετσι ξεφτυσε και η εννοια των διαδηλωσεων.εκεινο ομως που μενοχλουσε τοτε και τοσυνειδητοποιησα εκ των υστερων ειναι ποιος ο λογος της συνεχους πορειας για ενα γεγονος που απο μονο του εμπεριειχε ολη τν αξια του ενεργηματος των παιδιων του Πολυτεχνειου και οτι δεν χρειαζοτανε να περιφερομαι και να φωναζω καθε φορα εξω αποτο αμερικανικο προξενειο,χωρις να μακουει καποιος,αλλα να μπω στην διαδικασια της απελευθερεωσης και κατεπεκταση της λυτρωσης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Αυτό που δεν αναδείχθηκε στη Γώγου είναι η συμβολή της στο να αναδειχθεί η πραγματική υπόσταση της γυναίκας χωρίς καμιά εξειδανίκευση. Αυτό το κομμάτι του έργου της ήταν μια μπουνιά στις πατριαρχικές εξιδανικεύσεις περι γυναίκας στη ελληνική κοινωνία.
    Κατά τα λοιπά βρίσκω πολύ ενδιαφέροντα και καίρια όλα τα πιο πάνω σχόλια καθώς και το κείμενο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Κι ο Παύλος κι η Γώγου ανέδειξαν ήρωες μη εξιδανικεύμενους, ανθρώπινους, που δεν προσπαθούν να την βγάλουν καθαρή, αλλά πληρώνουν το κόστος των παθών και των αδυναμιών τους. Γι αυτό κι ήταν ροκ, γι αυτό κι ήταν μπουνιά στα κατεστημένα συστήματα εξουσίας κάθε μορφής.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Καλησπέρα!

    Έχω μια θεμελιώδη ένσταση: Ο Παύλος ήταν βέβαια αληθινός κι ανθρώπινος, όπως και η Κατερίνα, όπως και ο λατρεμένος μου Νικόλας. Κι έχουν όλοι τους πάρα πολλά να μάς πουν, πολύ πιό ουσιώδη και σημαντικά από τον κυρίαρχο ορυμαγδό που μάς ξεκουφαίνει.

    Δεν πρέπει όμως να φτάνουμε στο άλλο άκρο, να εξιδανικεύουμε το περιθώριο, την ψυχική νόσο, την α(ν)εργία, υποτιμώντας και οικτίροντας συλλογικά τους "κανονικούς". Γιατί πέρα από την αλήθεια όλων αυτών των χαρισματικών Πριγκήπων του περιθωρίου δεν υπάρχει μόνο το ψέμα, υπάρχει και η "άλλη" αλήθεια, η αλήθεια των πολλών Πριγκήπων της καθημερινότητας, εκείνων που αγωνιζονται να επιβιώσουν με αξιοπρέπεια και να αναθρέψουν παιδιά σ' έναν σκοτεινό κόσμο, εκείνων που αγωνίζονται να παραμείνουν καθαροί μέσα στο βούρκο, χωρίς να καταφύγουν στην τρέλλα ή στις ουσίες.

    Καλώς σάς βρήκα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Έχεις δίκαιο. Το περίμενα αυτό το σχόλιο γιατί εδώ εντόπιζα κι εγώ την αδυναμία του κειμένου, την υπερβολή του. Σ’ ευχαριστώ.

    Γιατί πράγματι σ’ αυτούς τους άλλους πρίγκηπες, τους χωρίς διαπιστευτήρια, είναι που στηρίζεται ο κόσμος για να στηθεί και για να προχωρήσει και να ξαποσταίνει. Μόνο που δεν είμαι σίγουρη πως είναι και πάρα πολλοί. Οι «ουσίες», βλέπεις, σήμερα παίρνουν διάφορες μορφές κι η τρέλα επιβιώνει συνήθως «μασκαρεμένη».

    Καλώς βρεθήκαμε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Παιδιά σηκωθείτε να βγούμε στους δρόμους
    γυναίκες και άνδρες με όπλα στους ώμους
    στο τίμιο λάβαρο πάντα πιστοί
    στη σάλπιγγα πλάι που μας προσκαλεί

    Όταν χτυπήσεις δυο φορές
    ύστερα τρεις και πάλι δυο
    Αλέξανδρέ μου
    σκέφτομαι το φευγιό σου
    Σε βλέπω σε κελί στενό
    να σέρνεις πρώτος το χορό
    πάνω στο θάνατό σου

    ΑπάντησηΔιαγραφή