Κυριακή 3 Οκτωβρίου 2010

Γυμνό και γύμνια

«Σώμα γυμνό
πλαγιασμένο ή όρθιο
άγνωστη γεωγραφία
χίλιες φορές μελετημένη
αποστηθισμένη
άγνωστη»

(Γιάννης Ρίτσος)

Η φωτογραφία της σημερινής ανάρτησης είναι του Παναγιώτη Λάμπρου, έχει τίτλο “Portrait of my British wife” κι έχει επιλεχθεί ως φιναλίστ για το βραβείο Taylor Wessing που διοργανώνει κάθε χρόνο η National Portait Gallery του Λονδίνου. «Αγαπώ το γυμνό περισσότερο από το πρόσωπο. Το πρόσωπο μπορεί να πει ψέματα, το γυμνό ποτέ», έλεγε ο Νίκος Εγγονόπουλος. Ωστόσο, διαφορετική ήταν η άποψη μιας από τις, κατά τ’ άλλα, πιο προοδευτικές εφημερίδες της Μ. Βρεττανίας, της Guardian, η οποία στην κριτική της για τη φωτογραφία τη δημοσιεύει από τη μέση και πάνω και αναρωτιέται πότε η τέχνη γίνεται ηδονοβλεψία.
 
Σε ένα εύστοχο κείμενό του, ο Νίκος Ξυδάκης παρατηρεί ότι η φωτογραφία, «είναι μάλλον μια κομψή, ανεπιτήδευτη ελεγεία για τη θηλυκότητα, μια υπόμνηση για την αυτοπεποίθηση του γυμνού σώματος προ πτώσεως και προ αμαρτήματος, αλλά και υπόμνηση για τον θαυμασμό του άρρενος προς το θήλυ» και σημειώνει ότι, «η συζήτηση που εγείρεται είναι: Πόσο έχει διαβρωθεί η αντίληψη που έχουμε για το γυμνό, για το φυσικό, το αδιαμεσολάβητο; Πόσο έχει ελαττωθεί η ανοχή μας για τα επιτρεπτά όρια απεικόνισης της τέχνης, εξαιτίας του κύματος πολιτικής ορθοφροσύνης και νεοσυντηρητισμού που σαρώνει τα τελευταία χρόνια;»

Η ανάλυση των νομικών και πολιτικών παραμέτρων του θέματος θα είχε σίγουρα ενδιαφέρον. Νομίζω, όμως, πως δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για το γυμνό σώμα αν δεν μιλήσει για τον έρωτα. Γιατί στον έρωτα το σώμα αποθεώνεται και γίνεται το μέσο για να φωτιστεί η ψυχή και να φανερωθεί ανόθευτη, ανυπόκριτη και ακέραια. «Δεν είχα να προσθέσω / άλλο στίχο / άλλη λέξη / στο σώμα σου βίωνα / όλη την ποίηση», γράφει ο Ρίτσος.

Στον αντίποδα, ο ολοκληρωτισμός, «εκεί όπου η οικουμένη δεν είναι παρά ένα γιγαντιαίο στρατόπεδο συγκέντρωσης ίδιων και απαράλλαχτων σωμάτων που η ψυχή τους είναι αθέατη» κι η μόνη αντίσταση του ανθρώπου είναι η προσπάθειά του «να μην είναι ένα κορμί όπως τα άλλα κορμιά», όπως γράφει ο Κούντερα.

Και σκέφτομαι πως ίσως να μην είναι τυχαίο που αυτοί οι βαθιά αντιερωτικοί κι ανερωτικοί καιροί στους οποίους ζούμε στέκουν αμήχανοι και φοβισμένοι μπροστά στο γυμνό σώμα. Αν αυτό που επιδιώκει ο κάθε ολοκληρωτισμός είναι την κατάργηση της ατομικότητας, νιώθω πως ο ολοκληρωτισμός του σήμερα το πετυχαίνει μέσα από την υποκριτική αδιαφορία του απέναντι στη σωματικότητα και τον υποβιβασμό του σώματος από τον καθρέφτη που αποκαλύπτει τη μοναδική ουσία του κάθε ανθρώπου σε ένα αντικαταστατό κι εναλλάξιμο μέγεθος χωρίς αξία. Κι έτσι, η κινητοποίηση όλων των αισθήσεων και των αισθημάτων σου για να πλησιάσεις τον άλλο, να τον καταλάβεις και να τον αισθανθείς καταργείται σιγά σιγά, δίνοντας τη θέση της σε μια πορνογραφική αντίληψη του κόσμου, όπου δεν υπάρχει τίποτε ξεχωριστό και μοναδικό να ανακαλύψεις πια. Κι αυτό καταλήγει να γίνεται πραγματικότητα κι η γύμνια του ανθρώπου – η εσωτερική – να είναι τελικά η μόνη αλήθεια του.

10 σχόλια:

  1. Θα είμαι η ειλικρινής. Συμφωνώ απόλυτα με την προσέγγισή σου και βρίσκω, συμφωνώντας με τη rose εξαιρετική τη διατύπωση της άποψής σου.

    Σε ότι αφορά τη φωτογραφία, είναι σίγουρα προκλητική και δεν είμαι τόσο σίγουρος πως αυτό που θέλει να προκαλέσει είναι τα ταμπού και την πολιτική μας ορθότητα, ή την προσοχή (της επιτροπής) - αν μ' εννοείς...

    Κατά τα άλλα ζούμε σε μια εποχή όπου κάθε υπερβολή μπορεί κάλλιστα να ενδυθεί μια ωραία, ελευθεριακή, ανατρεπτική, αντισυμβατική, (και όσα ελκυστικά επίθετα βρεις) θεωρία - χωρίς αυτή η επισήμανση, επαναλαμβάνω, να έχει καμιά σχέση με το κείμενό σου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Rose και ΔemΩN ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια.

    Τώρα για τα υπόλοιπα... Δεν ξέρω τις προθέσεις του φωτογράφου και γι αυτό δεν μπορώ να τις κρίνω. Δεν αντιλέγω ότι η φωτογραφία μπορεί να χαρακτηριστεί προκλητική ή υπερβολική. Ωστόσο, δεν το θεωρώ αυτό από μόνο του κακό. Θα ήταν ενδεχομένως αν δεν είχε κάτι άλλο να πει.

    Εγώ όμως βρίσκω τη φωτογραφία υπέροχη. Το φως και το όλο σκηνικό της σε συνδιασμό με το βλέμμα της γυναίκας και τη στάση του σώματος της μοιάζουν πως αποκαλύπτουν εκδοχές της άνεσης, της ικανοποίησης και της αυτοπεποίθησης έξω από τις τετριμμένες. Και νομίζω πως αυτά είναι τα χαρακτηριστικά που φτιάχνουν το πορτρέτο της γυναίκας και δίνουν στη φωτογραφία τη δυναμική για να ξεχωρίσει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. συμφωνώ Νάσια η φωτογραφία είναι μοναδική και η στιγμή που συνέλαβε επίσης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Προσωπικά η φωτογραφία μου αρέσει πολύ. Είναι τόσο ανεπιτήδευτη που λόγια δεν χρειάζονται να αναλύσουν (νισάφι με τους ειδικούς των αναλύσεων)τα αυτονόητα. Γενικότερα η υποκρισία είναι τόσο ριζωμένη στο κωλοελληναριό που ο συντηρητισμός είναι πλέον δεύτερο δέρμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. η προσέγγιση ενός νοήμονος ανθρώπου ανεξαιρέτως των ταμπού είναι ότι αυτή η φωτογραφία ανήκει στην κατηγορία συζύγοι που βαρέθηκαν και είπαν να το ρίξουν στο σοφτ πορνό...άλλο η κουλτούρα και άλλο η ΨΕΥΤΟΚΟΥΛΤΟΥΡΑ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Χαίρομαι που το blog συγκεντρώνει απόψεις και προσεγγίσεις ανθρώπων νοήμονων και μη...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αν και καθυστερημένα θα αφήσω ένα σχόλιο… Αλλα βρίσκομε μπροστά σε ένα δίλλημα. Αν πώ ότι η φωτογραφία είναι ένα σκέτο πορνογράφημα χωρίς καθόλου καλλιτεχνική ουσία θα κατηγορηθώ από κάποιους με διάφορα «κοσμικά» επίθετα. Αν πω ότι είναι πολύ ωραία φωτογραφία και την περιλάβω στην καλλιτεχνική κατηγορία θα κατηγορηθώ από κάποιους ότι δεν ξέρω την διαφορά μεταξύ καλλιτεχνίας και πορνογραφίας. Εντούτοις θα πω αυτό που αισθάνομαι επιχειρηματολογώντας όσο μπορώ ελπίζοντας να γίνω κατανοητός.
    Το γυμνό φωτογραφίζετε, σκαλίζετε, ζωγραφίζετε, κατασκευάζετε εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Από τα παλιά χρόνια πάντα ήταν πόλος έλξης σχόλιων τοποθετήσεων συζητήσεων & αντιδράσεων.
    Το που σταματά το καλλιτεχνικό και που ξεκινά το πορνογράφημα εναπόκειται στην κρίση & στα όρια του καθενός. Το πόσο σεμνότυφος, στερημένος, απελευθερωμένος και γενικά τι χαρακτήρα κουβαλά & τι ιδεολογία ο καθένας.
    Φυσικά υπάρχουν και κάποια όρια που είναι κοινώς αποδεχτά ίσα ίσα να κρατούνται οι λεπτές γραμμές ισορροπίας .
    Το γυμνό όμως.. πουλά… Δεν είναι τυχαίο που η βιομηχανία του πορνό θεωρείτε η πιο επικερδής, και η πιο ασφαλής για επενδύσεις, επιχείρηση παγκόσμια.
    Σαν φωτογραφία εμένα δεν μου κάνει και πολύ αίσθηση. Μια γυναίκα κάθετε σε μια καρέκλα, σκιές από τον ήλιο (πιθανόν κάτω από κληματαριά ή κάτι άλλο) ένα τραπέζι μια πόρτα ανοιχτή, διακρίνονται διάφορα στο πίσω δωμάτιο… Τίποτε που να μου ηλεκτρίζει το θαυμασμό. Χρώματα : Τίποτε το ιδιαίτερο που να μου ηλεκτρίζει τον θαυμασμό. Υπάρχει σίγουρα μια αρμονία μεταξύ μπλε & άσπρου αλλά δεν θα ήταν και για βραβείο. Η κοπέλα: Υπάρχει μια έκφραση στο πρόσωπο που μπορεί να ερμηνευτεί από τον καθένα ξεχωριστά και διαφορετικά. Και πάλι τίποτε το ιδιαίτερο που να μου ηλεκτρίζει τον θαυμασμό.
    Εδώ θα κάνω μια ερώτηση, αν είχε τα πόδια τις κλειστά το μοντέλο θα παρατηρούσε την φωτογραφία ο οποιοσδήποτε πάνω από 5-6 δεύτερα? Από την άλλη επειδή είναι η γυναίκα κάποιου Έλληνα φωτογράφου και όχι κάποιο άγνωστο μοντέλο να έπαιξε ρόλο στον φωτογραφικό Ελληνικό κύκλο? Αν ήταν δηλαδή η Αλβανή πόρνη ?
    Εν κατακλείδι να πώ πως δεν μου κάνει καθόλου εντύπωση η συγκεκριμένη φωτογραφία , θεωρώ σαν πολύ υπερβολική η σημασία που της πιστώθηκε. Προσωπικά δεν μπορώ να την ονομάσω σαν καλλιτεχνική γυμνή φωτογραφία γιατί είναι σαν να σκοτώνω γυμνές φωτογραφίες από τέρατα της φωτογραφικής γυμνής τέχνης, όπως είναι ο Malcolm Smith, Jean Vallette,Renee Jacobs κοκ.
    Για μένα είναι μια προκλητική φωτογραφία (δεν θα την ονομάσω πορνογράφημα από σεβασμό προς τον φωτογράφο) που δείχνει τα γεννητικά όργανα μιας γυναίκας. Τίποτε το καλλιτεχνικό στην συγκεκριμένη φωτό. Αυτό όμως δεν μηδενίζει την δουλεία που έχει κάνει μέχρι τώρα ο εν λόγω φωτογράφος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ζ. ευχαριστώ για το τεκμηριωμένο σχόλιό σου και την άποψή σου που είναι απολύτως κατανοητή και σεβαστή.

    Αυτό που εγώ υποστήριξα στο κείμενό μου ήταν ότι η συγκεκριμένη φωτογραφία καταφέρνει να είναι ένα πορτρέτο που περιγράφει τον ψυχισμό της γυναίκας κι αναδεικνύει την πληρότητα και την αρμονία της στιγμής. Αυτό είναι που νομίζω πως τη διαφοροποιεί απ' την πορνογραφία, στην οποία η ατομικότητα στην ολότητά της εξαλείφεται κι αυτό που απεικονίζεται είναι μόνο γυμνά σώματα, απογυμνωμένα από οποιαδήποτε άλλη ιδιότητα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Νάσια αφού την βρίσκεις υπέροχη τη φωτογραφία να σε τραβήξω και εγώ μια να την ποσταρεις εδώ. Για την τέχνη αξίζει τον κόπο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή