Δευτέρα 29 Οκτωβρίου 2012

Πάνω κάτω η Πατησίων, Κατερίνα Γώγου (Οδός Πανός)


του Οδυσσέα Ιωάννου, αναδημοσίευση από protagon.gr



Στις ανθολογίες των ποιητών τις γενιάς του 70 δεν θα την συναντήσουμε- πλην λίγων εξαιρέσεων. Όταν γράφεις την Ιστορία επάνω σε νωπά και ζεστά σώματα, γίνεσαι άδικος, ιδιοτελής, φανατικός. (Και ας δεχτώ πως το ίδιο ισχύει και για όσους θέλουμε να την “διορθώσουμε”)
Για την επίσημη κριτική η Γώγου ήταν ένα ανυπότακτο αγοροκόριτσο που έγραφε θυμωμένα και η ακτίνα της ξεκινούσε από την οδό Τροίας και κατέληγε στην πλατεία Εξαρχείων. Η γραφή του φόβου, της ολικής άρνησης, της τελεσίδικης αποβολής από τους κυρίαρχους, αποδεκτούς κώδικες κοινωνικής συμπεριφοράς και ενσωμάτωσης, ήταν αρκετά για να την εξορίσουν με ευκολία στους “γραφικούς της πλατείας”. Κοντόφθαλμες  και με συγκεκριμένο ιδεολογικό πρόσημο αποτιμήσεις που γκρεμίζονται στην πρώτη σοβαρή ανάγνωση του ποιητικού της έργου. Δεν την διαβάζουν, την βλέπουν. Δεν την αφουγκράζονται, την ακούν να βρίζει. Αν μείνεις σε αυτό το προπέτασμα του ορυκτού θυμού και του κατάγματος που σου προκαλεί ο κάθε στίχος της  - τα οποία όμως έτσι κι αλλιώς είναι δομικά στοιχεία της ποιητικής της- δεν θα περάσεις ποτέ στον πίσω κήπο. Στην πεποίθησή της ότι θα μπορούσαμε να ήμαστε κι αλλιώς. Θα μπορούσαμε να γίνουμε και αλλιώς. Μπορεί να έδειχνε πως δεν είχε αφήσει κανένα πέρασμα ανοιχτό για τον εαυτό της – και όπως αποδείχτηκε δεν είχε- αλλά μάλλον χτίστηκε στα τσιμέντα γιατί κάπως έπρεπε να στεριώσει η γέφυρα. Το πλακόστρωμα της βόλτας για εμάς, τους θυμωμένους του μέσου όρου, που θέλουμε να την αγαπάμε αλλά θέλουμε και να ζήσουμε. Για τους λόγους μας.  Όχι θυσία, μονόδρομος. Τόσο είχε. Και το διένυσε όλο.
Ένα –για πάντα- κορίτσι που φαντάζομαι πως όταν σε έβριζε κρυβόσουν και όταν σε χάιδευε έλιωνες.
Υ.Γ. Για να πω κι εγώ την ελαχιστότατη εμπειρία μου, για την τιμή εκείνου του ματαιόδοξου  “ήμουν κι εγώ εκεί”, το 1986 η Κατερίνα έμενε στην Γ’ Σεπτεμβρίου, λίγα μέτρα πριν την Αγίου Μελετίου. Εγώ- γέννημα θρέμμα της περιοχής ανάμεσα σε Πατησίων και Αχαρνών- ξεκινούσα τότε να γράφω στο περιοδικό “Μουσική” που ήταν στον από κάτω όροφο από το διαμέρισμά της. Κατέβαινε συχνά, ήταν φίλη με τον Γιώργο Κυριαζίδη, εκδότη του περιοδικού. Κάποιο πρωί, μπήκε, με είδε να κάθομαι σε ένα γραφείο και να γράφω. Ήμουν 19 χρονών. “Μπα, φέρατε και ωραίους γκόμενους εδώ μέσα;” είπε. Της είπα πως αν με βρίσκει ωραίο γκόμενο θα την παρακαλούσα να ζευγαρώνει συστηματικά για να μην εξαφανιστεί αυτό το εξαιρετικά σπάνιο είδος γυναίκας που με θεωρεί ωραίο…Την είδα άλλες δυο τρεις φορές.

Κατερίνα Γώγου, Πάνω κάτω η Πατησίων- Οι όψεις της μοναξιάς στην Κατερίνα Γώγου.

Η εξαιρετική έκδοση 96 σελίδων με φωτογραφίες και κείμενα γραμμένα για την Γώγου και 20 ιδιαίτερες μελοποιήσεις ποιημάτων της κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Οδός Πανός.
Υπεύθυνοι της έκδοσης ο Γιώργος Κορδέλλας και ο Άγγελος Σφακιανάκης.
Τις μελοποιήσεις έκαναν οι:
Πάνος Κατσιμίχας, Νίκος Καλλίτσης, Μάκης Σεβίλογλου, Άρης Ζαρακάς, Νίκος Μαϊντάς, Βάσω Αλλαγιάννη, Τάσος Ρωσόπουλος, Κώστας Χαριτάτος, Βαγγέλης Μαρκαντώνης, Λόλεκ, Κωνσταντίνος Βήτα, Παντελής Θεοχαρίδης, Ηλίας Λιούγκος, Εύα Λουκάτου, Μάριος Στρόφαλης, Δημήτρης Βαρελόπουλος, Κώστας Αθυρίδης, Τάκης Γραμμένος, Γιώργος Μάρτος, Βαγγέλης Κοντόπουλος
Ερμηνεύουν οι:
Πάνος Κατσιμίχας, Σωκράτης Μάλαμας, Μάρθα Φριντζήλα, Όλια Λαζαρίδου, Μάκης Σεβίλογλου, Άρης Ζαρακάς, Magic de spell, Σαβίνα Γιαννάτου, Κώστας Χαριτάτος, Βασιλική Καρακώστα, Βαγγέλης Μαρκαντώνης, Λόλεκ, Κωνσταντίνος Βήτα, Παντελής Θεοχαρίδης, Ηλίας Λιούγκος, Εύα Λουκάτου, Ρίτα Αντωνοπούλου, Ματ σε δύο υφέσεις, Σπυριδούλα Μπάκα, Γεωργία Βεληβασάκη, Gaia, Τάκης Γραμμένος, Γιώργος Μάρτος, Βαγγέλης Κοντόπουλος.
Κείμενα έχουν γράψει οι:
Γιώργος Κορδέλλας, Όλια Λαζαρίδου, Γιώργος Δάγλας, Θωμαή Ουζούνη, Γιώργος Μπαλούρδος, Αντώνης Καφετζόπουλος, Λίνα Καρανασοπούλου, Παναγιώτης (Κάιν) Παπαδόπουλος, Άγγελος Σφακιανάκης.

8 σχόλια:

  1. Η Γώγου παρέμεινε μέχρι τέλους οργισμένη. Απέναντι στην εξουσία, τον πόνο και την αθλιότητα, την αστυνομοκρατία, το σεξισμό, την αλλοτρίωση, την προδοσία των παλιών συντρόφων. Εκπροσωπώντας τη τσακισμένη φωνή και τα αδιέξοδα μιας γενιάς και μιας εποχής.
    Με άμεση, επιθετική και δυναμική γλώσσα ξεμασκάρεψε την κυρίαρχη μα και κίβδηλη εικόνα της θηλυκότητας. Που καθιστά μάταιη, άκαρπη και αδιέξοδη την όποια προσπάθεια αναζήτησης της γυναικείας ταυτότητας.
    Έγραψε με ειλικρίνεια, δηλαδή σκληρά, για πόρνες, ναρκομανείς, ηττημένους της ζωής, μετανάστες, τρελούς, στρατιώτες, ενοχικούς επαρχιώτες που μαζεύονται στο εξαιρετικά συμβολικό τρίγωνο Πατησίων/Ομόνοιας /Πλατείας Εξαρχείων. Τρίγωνο με τρομερή δυναμική μα και με καθημερινές εικόνες πόνου, αθλιότητας αγριότητας.
    Έγραψε από μια βασανιστική αναγκαιότητα να ουρλιάξει την αλήθεια που οι περισσότεροι- “θυμωμένοι του μέσου όρου”- κάνουμε πως δεν βλέπουμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. "Η ζωή μας είναι η Πατησίων" έγραψε. "Ξεφτίλα-μοναξιά-απελπισία. Κι ανάποδα."

      Έχεις απόλυτο δίκαιο: Έγραψε με ειλικρίνεια, δηλαδή σκληρά. Και μου φαίνεται πώς, στο ελληνικό τουλάχιστον λογοτεχνικό τοπίο, μόνο η Γώγου μπόρεσε να χωρέσει τόσο σκληρές λέξεις, τόσο σκληρές εικόνες, απ' αυτές που δεν γίνεται ποίηση, στην ποίηση. Κι έτσι έδωσε στην έννοια της ελληνικής ποίησης μιαν άλλη διάσταση: αυτήν του περιθωρίου, απ' την οπτική μάλιστα μιας γυναίκας που συνειδητά επέλεξε να ζει στο περιθώριο.

      Κι όσο το περιθώριο πληθαίνει και συνάμα όσο η ευαισθησία καταφέρνει να δραπετεύει των προκαθορισμένων τύπων, μορφών και διαδρομών, η Γώγου θα είναι εκεί, επίκαιρη, να μας πονά.

      Διαγραφή
  2. Τόση μοναξιά μέσα στο πλήθος που τραγουδάει και ο Μπίλλυ. Τόση μοναξιά για ορισμένους αστέρες που δεν μπορούν να λάμψουν ελεύθεροι. Προλαβαίνουν όμως έστω να αγγίξουν με το φως όσους νιώθουν και ζούνε πέρα απο την επιφάνεια...Καλά έκανες μικρή μου και παρουσίασες την έκδοση. Θα την αναζητήσω ευθύς...;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Θέτεις, φίλη μου, τη λέξη που, κατά τη γνώμη μου, ξεκλειδώνει ολόκληρη την ποιητική έκφραση και μυθολογία της Γώγου: τη λέξη μοναξιά. Μια μοναξιά, όμως, όχι εγωκεντρική, απροσδιόριστη και νεφελώδη, αλλά τόσο πραγματική όσο οι ουρές των ανέργων, η βλεννόρροια των πουτάνων, το θολωμένο μυαλό των αλκοολικών κι ο φόβος τους κι ο θυμός τους κι η απελπισία τους. Μια μοναξιά που τσακίζει κόκαλα και συνειδήσεις. Κι είναι η κατανόησή της καίρια σ' αυτό που η ίδια προσδιορίζει ως το πιο ουσιώδες, το "να παραμένεις άνθρωπος".

      Σ' ευχαριστώ πολύ για τη βόλτα και το σχόλιό σου.

      Διαγραφή
  3. Καλημέρα!Νομίζω θα ήταν ωφέλιμο να σημειώσεται ότι η μελοποίηση του Λόλεκ αλλά και του Π.Θεωχαρίδη προέκυψαν από το ντοκυμαντερ του Α.Μποσκοίτη 'ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΩΓΟΥ - ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΥ'.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν είχα καν υπόψη μου το ντοκιμαντέρ! Σ' ευχαριστώ, πάντως, για τη διευκρίνισή σου.

      Διαγραφή
  4. ''Η μοναξιά.
    Έχει το χρώμα των Πακιστανών η μοναξιά
    και μετριέται πιάτο-πιάτο
    μαζί με τα κομμάτια τους
    στον πάτο του φωταγωγού.
    Στέκεται υπομονετικά όρθια στην ουρά
    Μπουρνάζι – Αγ. Βαρβάρα – Κοκκινιά
    Τούμπα – Σταυρούπολη – Καλαμαριά
    Κάτω απ' όλους τους καιρούς
    με ιδρωμένο κεφάλι.
    Εκσπερματώνει ουρλιάζοντας κατεβάζει μ' αλυσίδες τα τζάμια
    κάνει κατάληψη στα μέσα παραγωγής
    βάζει μπουρλότο στην ιδιοκτησία
    είναι επισκεπτήριο τις Κυριακές στις φυλακές
    ίδιο βήμα στο προαύλιο ποινικοί κι επαναστάτες
    πουλιέται κι αγοράζεται λεφτό λεφτό ανάσα ανάσα
    στα σκλαβοπάζαρα της γης – εδώ κοντά είν' η Κοτζιά –
    ξυπνήστε πρωί.
    Ξυπνήστε να τη δείτε.
    Είναι πουτάνα στα παλιόσπιτα
    το γερμανικό νούμερο στους φαντάρους
    και τα τελευταία
    ατέλειωτα χιλιόμετρα ΕΘΝΙΚΗ ΟΔΟΣ–ΚΕΝΤΡΟΝ
    στα γαντζωμένα κρέατα από τη Βουλγαρία.
    Κι όταν σφίγγει το αίμα της και δεν κρατάει άλλο
    που ξεπουλάν τη φάρα της
    χορεύει στα τραπέζια ξυπόλυτη ζεμπέκικο
    κρατώντας στα μπλαβιασμένα χέρια της
    ένα καλά ακονισμένο τσεκούρι.
    Η μοναξιά
    η μοναξιά μας λέω. Για τη δική μας λέω
    είναι τσεκούρι στα χέρια μας
    που πάνω απ' τα κεφάλια σας γυρίζει γυρίζει γυρίζει γυρίζει''

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. "Θαρθεί καιρός που θα αλλάξουν τα πράγματα.
      Να το θυμάσαι Μαρία.
      Θυμάσαι Μαρία στα διαλείμματα εκείνο το παιχνίδι
      που τρέχαμε κρατώντας τη σκυτάλη
      -μη βλέπεις εμένα- μην κλαις. Εσύ εισ' η ελπίδα.
      ’κου θάρθει καιρός
      που τα παιδιά θα διαλέγουν γονιούς
      δε θα βγαίνουν στην τύχη
      Δε θα υπάρχουνε πόρτες κλειστές
      με γυρμένους απέξω
      Και τη δουλειά
      θα τη διαλέγουμε
      δε θάμαστε άλογα να μας κοιτάνε στα δόντια.
      Οι άνθρωποι -σκέψου!- θα μιλάνε με χρώματα
      κι άλλοι με νότες.
      Να φυλάξεις μονάχα
      σε μια μεγάλη φιάλη με νερό
      λέξεις και έννοιες σαν και αυτές
      απροσάρμοστοι-καταπίεση-μοναξιά-τιμή-κέρδος-εξευτελισμός
      για το μάθημα της ιστορίας.
      Είναι Μαρία -δε θέλω να λέω ψέματα- δύσκολοι καιροί.
      Και θαρθούνε κι άλλοι.
      Δεν ξέρω -μην περιμένεις και από μένα πολλά-
      τόσα έζησα, τόσα έμαθα, τόσα λέω
      κι απ' όσα διάβασα ένα κρατάω μόνο:
      "Σημασία έχει να παραμένεις άνθρωπος".
      Θα την αλλάξουμε τη ζωή!
      Παρ' όλα αυτά Μαρία."

      Διαγραφή